Birsu- İnsanı İnsan Yapan Akıl: Yara mı, Yarar mı?

 Bazen kendi kendime düşünüyorum: akıl gerçekten bir armağan mı, yoksa bizi yoran bir yük mü? 

İnsan aklı sayesinde her şeyi sorgulayabiliyor, düşünebiliyor, karar verebiliyor. Ama bazen de tam bu yüzden huzurunu kaybediyor. Bu yüzden bana göre akıl hem bir nimet, hem de bir yara gibi. Çünkü akıl, bizi diğer canlılardan ayıran en büyük özellik olsa da, aynı zamanda bizi en çok zorlayan şeydir.

Akıl olmasaydı muhtemelen hayat çok daha basit olurdu. Belki yanlış yapardık ama neden yaptığımızı sorgulamazdık. Oysa şimdi bir hata yaptığımızda “keşke öyle demeseydim, keşke farklı davransaydım” diye düşünmeden edemiyoruz. 

Bu bir yandan güzel çünkü insan hatalarından öğrenir, olgunlaşır. Ama diğer yandan da zor, çünkü insanın zihni hiçbir zaman tamamen susmaz. Akıl hep bir şeyleri düşünür, plan yapar, endişe eder. Belki de bu yüzden “akıllı insanın derdi bitmez” derler.

Bence akıl, insanı özel yapan şeydir. Düşünebilmek, hayal kurmak, anlam aramak, üretmek... Bunların hepsi aklın bize verdiği yeteneklerdir. 

Akıl sayesinde bilim gelişti, sanat doğdu, felsefe ortaya çıktı. Bir resim yapılırken de, bir icat bulunurken de arkasında aklın izleri vardır. 

Eğer aklımız olmasaydı, dünya bugünkü kadar renkli, zengin ve anlamlı bir yer olmazdı. Yani akıl, hem bireysel hem de toplumsal olarak bizi ileriye taşıyan bir güçtür.

Ama akıl sadece güzellikler üretmez. Onun karanlık bir tarafı da vardır. Çünkü insan aklını yanlış kullandığında büyük yıkımlar yaratabilir. 

Savaşlar, adaletsizlikler, çevre felaketleri hep aklın kötüye kullanılmasının sonuçlarıdır. Aklını sadece çıkarı için kullanan bir insan, hem kendine hem de başkalarına zarar verebilir. 

Bu yüzden aklın bir “yarar” mı yoksa “yara” mı olduğuna aslında biz karar veririz. Onu iyiye yönlendirirsek akıl bizim en büyük ışığımız olur, ama kötüye yöneltirsek karanlığımızı derinleştirir.

Aklın bir diğer yönü de, bizi sürekli sorgulamaya itmesidir. “ben kimim?”, “neden varım?”, “hayatın anlamı ne?” Gibi sorular insanın içinden hiç eksilmez. Bu sorular bizi büyütür ama aynı zamanda huzursuz eder. Çünkü bazen cevap bulamayız. Bazen düşündükçe kayboluruz. 

Belki de bu yüzden bazı insanlar “keşke bu kadar düşünmeseydim” der. Ama düşünmeden yaşamak da mümkün değildir. 

Belki de insan olmak tam olarak bu çelişkiyi taşımaktır: hem düşünmek isteriz hem de düşünmenin ağırlığından kaçmak.

Ben bazen geceleri yatarken bile düşünmeyi bırakamıyorum. Gün içinde yaşadıklarımı, söylediklerimi, hatta başkalarının bana söylediklerini bile analiz ediyorum. Bu yorgunluk gibi görünse de, bir yandan da bana kendimi tanıma fırsatı veriyor. Belki akıl tam da budur: yorucu ama geliştirici bir yolculuk. Akıl bizi hata yapmaktan alıkoymaz, ama hatalarımızın farkına varmamızı sağlar. Bu

Yönüyle bana göre akıl, hem bir öğretmen hem de bir sınav gibidir. Öğretir, ama öğretirken de zorlar.

Sonuç olarak, akıl hem bir yara hem de bir yarardır. Yara, çünkü bazen bizi yorar, kararsız bırakır, hatta korkutur. Yarar, çünkü düşünmek sayesinde öğrenir, değişir, olgunlaşırız. 

Akıl, insanın hem yükü hem de kurtuluşudur. Düşünmek acı verebilir ama o acı olmadan insan olgunlaşamaz. Belki de bizi insan yapan şey, tam da bu çelişkinin içinde yaşamamızdır. Hem yanarız hem öğreniriz, hem düşeriz hem kalkarız. Ve bütün bunları yapabilmemizi sağlayan şey, aklımızdır.  

Bu yüzden ben aklı ne tamamen bir nimet olarak görüyorum ne de tamamen bir lanet. Bence akıl, insanın en güzel ama en karmaşık özelliği. Onu nasıl kullandığımız, kim olduğumuzu belirliyor. Eğer aklımızın sesini iyiye yönlendirebilirsek, hem kendimize hem de dünyaya yarar getirebiliriz. 

İşte o zaman akıl, gerçekten insanı insan yapan bir armağan olur.

                             Ecrim Birsu Kayı 11/C 998