Sümeyye-İyiliği Kim Belirler?

Acaba bir şey Tanrı istediği için mi iyidir, yoksa o iyi olduğu için mi Tanrı tarafından buyurulmuştur?

  

Bu sorunun cevabı net değildir; bu yüzden çeşitli ihtimaller içerir.

Birinci ihtimal: Bir şey Tanrı istediği için iyidir.

Her şey Tanrı’nın kontrolü altındadır. İyi ve kötüyü belirleme hakkı da Tanrı’ya aittir. Tanrı bir şeyi istediği anda, o şeyin doğru olacağı kesindir.

Eğer iyi olana Tanrı karar vermeseydi, iyilik kavramı Tanrı’dan bağımsız olurdu. Bu da Tanrı’nın mükemmel bir yaratıcı olduğu düşüncesiyle ters düşer. Bu yüzden iyi olana Tanrı karar verir.

Bizim aklımız sınırlıdır ve Tanrı’nın bizim için istediği, iyi olan her şeyi her zaman anlayamayabiliriz; fakat bu, onun bizim için kötü olduğu anlamına gelmez.

Sonuç olarak, bir şeyin iyi olmasının nedeni, Tanrı’nın o şeyin iyi olmasını istemesidir.

İkinci ihtimal: Bir şey iyi olduğu için Tanrı tarafından benimsenmiştir.

Bu görüşe göre iyilik Tanrı’dan bağımsızdır; yani bir şey iyi olduğu için Tanrı onu ister. Tanrı iyi olanı bilir . Örneğin, fakir bir insana yardım etmek doğası gereği iyi bir davranıştır. Tanrı bunu bilir ve olmasına izin verir.

İyilik Tanrı dışında da vardır. Tanrı sadece iyi olanı bilir ve insanların buna göre davranmasına yardımcı olur. Tanrı her şeyi bilen ve doğru kararlar veren bir yaratıcıdır ; ancak bu, iyiliğin doğruluğunu azaltmaz. İnsanlar iyi olanı yaptıklarında doğruyu yapmış olurlar ama bu durum Tanrı’nın onayından bağımsız bir şekilde gerçekleşir.

Sonuç olarak, bir şeyin iyi olmasının nedeni Tanrı’nın istemesi değil, zaten iyi olmasıdır.

                      Sadiye Sümeyye Budak 1719